1731 – krieges- und domänenkammer

Köningliche Preussische Clevisch-Meursische-Krieges-und Domainen-Kammer te Kleef

Deze Pruisische overheidsinstantie heeft in de 18e eeuw een belangrijke rol gespeeld in het plaatselijk bestuur. Zowel mijn oudovergrootvader Adolph Friedrich Schmidt, als zijn vader, Jacob Schmidt en zijn schoonvader Wilhelm Frederik Bartz, waren er als ambtenaar werkzaam. Daarom hier meer informatie over deze “Kleefse Kammer”, zodat hierdoor misschien meer licht gaat schijnen op dit deel van de familiegeschiedenis.

Begin 18e eeuw staat het Kleefs gebied (waaronder Huissen, Malburgen, Emmerich, Goch, Kleef, Rees) onder het gezag van de Regierung in Kleef, vertegenwoordigd door adel en juristen. In 1723 richt Koning Frederik I van Pruissen in Berlijn een nieuw centraal bestuursorgaan op: het General-Ober-Finanz-Kriegs- und Domainen-Direktorium, kortweg het Generaldirektorium. Daar aan ondergeschikt worden verspreid over het land Krieges- und Domainen-Kammers opgericht. Zo ook in Kleef voor de staten Kleef en Mark.

In eerste instantie zien de kamers met name toe op het beheer van de rijksgronden (de domeinen) en het innen van de belastingen (m.n. voor financiering van het leger), maar met een nieuw reglement van Frederik II van 19 juni 1749 breidt de bevoegdheid van de kamer zich, ten nadele van de Kleefse Regierung, aanzienlijk uit.

KDKC lijst beambten 1744-94 Schmidt Adolph Friedrich

Korte historie:

In 1723 (4 maart) start de Kammer en wordt vervolgens in twee departementen opgedeeld: Kleef en Mark.

Vanaf 1739 moet de correspondentie met Berlijn in het Hoogduits gevoerd worden.

In 1749 (19 juni) wordt een nieuw reglement van Frederik II ingevoerd, waardoor de kamer een grotere invloed krijgt op de vele overheidstaken.

In juni 1763 bezoekt Koning Frederik II van Pruissen Kleef en de Kammer. Hij heeft onder andere een onderhoud met de Kammerdirecteur Meyen en de Kriegsrath Roden.

In 1766 komt het departement Mark onder beheer van de Märkischen Brandenburg Kammer.

In 1770 verandert de naam van de Kammer daarom in Kleve-Moersische Kriegs- und Domänenkammer.

In 1794 (4 oktober) verruilen de ambtenaren Kleef voor de vesting Wesel, onder de druk van de Franse opmars.

In 1803 wordt de Kleefse Kammer opgeheven en samengevoegd met de Kriegs- und Domänenkammer van Hamm.

Tot nu toe ben ik functies tegengekomen van: voorzitter, president, directeur, kriegsrat, accise-inspector, rekenmeester en accise-visitator. Geheimbderat schijnt in deze tijd geen functie te zijn, maar een eretitel voor hoge ambtenaren. Hiernaast is een deel van de lijst te zien met de wijzigingen van de hogere ambtenaren tussen 1744 en 1794 (klik op foto voor de gehele lijst). Mijn oudovergrootvader, Adolph Friedrich Schmidt, staat ook hier in vermeld.

Archieven van de kamer zijn te vinden in Arnhem (Gelders Archief), Kleef (Stadtarchiv), Münster (Landesarchiv NRW) en Düsseldorf (Hauptstaatsarchiv).
In de “Acta Borussica: Denkmäler der Preussischen Staatsverwaltung im 18. Jahrhundert” staan heel veel van de brieven die verstuurd zijn tussen de Kleefse Kammer en het General-Direktorium in Berlijn. In enkele brieven wordt mijn betovergrootvader genoemd.

De Kammer was gehuisvest in de Zwanenburcht (zie foto links).

Kammer Präsident

?-nov 1747 Karl Wilhelm Moritz von Bessel, met pensioen in Petershagen (†)
1793–1804 Heinrich Friedrich Karl vom Stein (tegelijkertijd ook in Mark en Minden)

Kammer Director

1723-12 juli 1747 Heinrich Wilhelm Rappard (1e directeur; zie afbeelding)
? – 1747 Bernard Ludwich Geelhaar, daarna als Geheimen Finantz Rath in Berlijn (†)
Schmitz
?-1751 Meyen met pensioen in Lingen
vóór 1767 Justus Wollrath Gottfried Müller, later Kammer Director in Mark en Finantz Rath in Berlijn
Johann Matthias Bernuth

Kriegs- und Domänen Rath

?-1747 Wismann (†)
?-1747 Durham (†)
?-1747 Colberg (†)
?-1747 von Raesfeld
?-1747 Rappard (†)
?-1747 Gazali (†), Kriegs-und Steuer Rath
?-1747 von Schaik, daarna Geheimen Finantz Rath in Berlijn
?-1747 Fiedler, daarna Kammer Director van de Markse Kammer
?-1747 Michaelis (†)
?-1747 Kessel, daarna Geheimen Finantz Rath in Berlijn (†)
?-1748 von Katsch
?-1749 von Hagen, daarna Etats Minister in Berlijn (1771 †)
?-1749 von Schwedler, daarna Stadt Präsident in Soest (†)
?-1751 Reichard, daarna Geheimen Finantz Rath in Berlijn (†)
?-1751 von Derschau, daarna Etats Minister in Berlijn (†)
?-1751 Reoop (?), daarna Kriegs- und Domänen Rath in Geldern (†)
?-1751 Hoffmeister, daarna Kriegs- und Domänen Rath in ??rinden (†)
?-1754/55 Graff von Gesler, ws. naar Schlesien (†)
?-1754/55 von Liest, in de zevenjarige oorlog in Haag (†)
1764-1765 Adolph Friedrich Schmidt (1767 †)
1767 Wilhelm von Bernuth (Kriegs- und Steuerrat)
1782-1803 Friedrich von Bernuth

“ondergeschikte beambten”

1757 Wilhelm von Bernuth Kammersecretaris

functie onbekend

1750 Reinhard Friedrich Terlinden (van 1800–1808 Kriegs- und Domänenrat in Mark; in ? directeur Medizinalkollegiums; later Oberlandesgerichtspräsident in Hamm; † 5 dec 1818 in Hamm)
1770 Ludwig von Bernuth (1804-1806 Kriegs- und Domänen Rath in Mark en later Oberfinanz Rath in Berlijn; † 1857)